Η επιμονή είναι εγγενής ή επίκτητη;

Εσύ και ένας φίλος σου συμφωνήσατε πρόσφατα να ολοκληρώσετε ένα πρόγραμμα προπόνησης 30 ημερών. Σημείωσες πρόοδο σε όλα τα επίπεδα, καθώς ξυπνάς πρωί για να προλάβεις τις προπονήσεις σου και μερικές φορές μάλιστα το σκας στα κρυφά για ένα περιστασιακό μεσημεριανό τζόκινγκ. Από την άλλη μεριά, ο σύντροφός σου στην προπόνηση έχει να γυμναστεί μια βδομάδα. Τι συμβαίνει;

Μπορεί να μην είναι καθαρά θέμα κινήτρων, αλλά επιμονής. Και υπάρχει διαφορά.

Η επιμονή είναι η ικανότητα να παραμένουμε προσηλωμένοι σε έναν στόχο, είτε πρόκειται για ένα σερί προπονήσεων είτε για ένα νέο πτυχίο, ακόμα και αν είναι επίπονο ή απαιτητικό, εξηγεί η Αλεξάνδρα Τουρούτογλου, PhD, επίκουρη καθηγήτρια νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Η Τουρούτογλου πρόσφατα διεξήγαγε μια έρευνα με στόχο τη μελέτη του εγκεφάλου ανθρώπων και ζώων, προκειμένου να μάθει περισσότερα σχετικά με το χαρακτηριστικό και τον λόγο για τον οποίο κάποιοι άνθρωποι, όπως για παράδειγμα οι φανατικοί του CrossFit και οι λάτρεις της γιόγκα που προπονούνται καθημερινά, έχουν περισσότερη επιμονή ενώ άλλοι προτιμούν περισσότερο τη χαλάρωση από το γυμναστήριο.

Οι δύσκολες εργασίες, όπως η άσκηση, ενεργοποιούν έναν νευρικό κόμβο που ονομάζεται πρόσθιος φλοιός του μέσου προσαγωγίου (ή aMCC), ο οποίος σε ορισμένους ανθρώπους είναι εκ φύσεως πιο ανεπτυγμένος. Ένας πρόσθιος φλοιός του μέσου προσαγωγίου με υψηλή λειτουργικότητα μπορεί να προβλέψει τις σωματικές απαιτήσεις μιας εργασίας και, στη συνέχεια, να συγκεντρώσει αποτελεσματικά τα αποθέματα ενέργειας του σώματος για να τη φέρει εις πέρας. Από την άλλη, ένας πρόσθιος φλοιός του μέσου προσαγωγίου με χαμηλή λειτουργικότητα μπορεί να υπερεκτιμήσει την ενέργεια που απαιτείται και να υποτιμήσει την επιβράβευση.

Όπως διαπίστωσε η ομάδα της Τουρούτογλου, το συναρπαστικό είναι ότι μπορείς να εκπαιδεύσεις τη διάθεσή σου για επιδίωξη ενός στόχου, όπως ακριβώς και τους μύες σου. "Ίσως είναι εφικτή η αύξηση της λειτουργίας του πρόσθιου φλοιού του μέσου προσαγωγίου και, κατ' επέκταση, και της επιμονής σου", αναφέρει. Εν συντομία, όσο καλύτερα μπορείς να αξιολογήσεις την προσπάθεια που απαιτείται για την ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας, τόσο πιο διαχειρίσιμη γίνεται αυτή η δραστηριότητα και τόσο περισσότερες πιθανότητες έχεις να την εκτελέσεις.

Η διαμόρφωση μιας νοοτροπίας επιμονής μπορεί να είναι μια απροσδόκητα απλή διαδικασία. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το μόνο που απαιτείται είναι να κάνεις την εργασία πιο εύκολη και μετά να την εκτελέσεις. Μετά, απαιτείται συστηματική επανάληψη. Δες πώς μπορείς να ξεκινήσεις.

"Είναι σημαντικό να έχεις μια σαφή εικόνα του τι θέλεις να πετύχεις, διαφορετικά απλώς βαδίζεις στα τυφλά", επισημαίνει η Nicole Gabana, PhD, διευθύντρια του τμήματος αθλητικής ψυχολογίας στο University of Massachusetts Amherst. Αυτοί οι στόχοι πρέπει να είναι δύσκολοι αλλά εφικτοί. Όταν καταπιάνεσαι με κάτι που μοιάζει απίθανο ή, ακόμα χειρότερα, αδύνατο, γεμίζεις αγανάκτηση, η οποία εξανεμίζει όλη την προσήλωση που απαιτείται για την επίτευξη οποιουδήποτε στόχου. Σημείωσε τους στόχους σου, τόσο τους μικρούς και βραχυπρόθεσμους όσο και τους "μεγαλεπήβολους" που είναι πιο μακροπρόθεσμοι και παρακολούθησέ τους μέχρι τέλους.

Ας πούμε ότι ο μεγαλεπήβολος στόχος σου είναι να ολοκληρώσεις ένα δίαθλο, έναν αγώνα, δηλαδή, όπου τρέχεις, κάνεις ποδήλατο και μετά τρέχεις ξανά, σε έξι μήνες. Μπορεί να είναι δύσκολο επειδή δεν έχεις κάνει πολύ ποδήλατο στον δρόμο, αλλά είναι εφικτό επειδή τρέχεις πολύ και κάνεις τακτικά στατικό ποδήλατο. Χώρισε αυτόν τον στόχο σε μικρότερους, όπως τις χιλιομετρικές αποστάσεις που θέλεις να καλύπτεις τον μήνα ή τις ώρες που θα κοιμάσαι την εβδομάδα. Οι μικρότεροι στόχοι είναι τα σκαλοπάτια που οδηγούν στον μεγάλο στόχο. Χρησιμοποιώντας μια εφαρμογή όπως το Nike Run Club ή καταγράφοντας όλα όσα έχεις πετύχει σε ένα ημερολόγιο αποκτάς μια οπτική υπενθύμιση της προόδου σου, που σε κάνει να θέλεις να συνεχίσεις.

Το να προγραμματίζεις τις προπονήσεις σου για την ίδια ώρα και να ρυθμίζεις το ξυπνητήρι σε μια συγκεκριμένη ώρα όσο πιο συχνά γίνεται, καθώς και το να πίνεις νερό κάθε πρωί μόλις σηκωθείς από το κρεβάτι μπορούν να σε βοηθήσουν να αποκτήσεις συνέπεια. "Κάθε φορά που πειθαρχείς και κάνεις κάτι επανειλημμένα, το σώμα σου προσαρμόζεται", εξηγεί η Patricia Deuster, PhD, διευθύντρια του Consortium for Health and Military Performance στο Uniformed Services University. "Θα αναπτύξεις νέες νευρικές οδούς, όπως θα έκανες αν μάθαινες να παίζεις βιολί".

Αν αποκτήσεις τη συνήθεια του να προσηλώνεσαι στον στόχο σου, τα εμπόδια θα φαίνονται μικρότερα. Αν πασχίζεις να αποκτήσεις μια συνήθεια, τότε απλώς κάνε ένα βήμα κάθε μέρα. Κάθε φορά που ολοκληρώνεις την προσπάθεια, είναι και ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο.

Τι λες στον εαυτό σου σχετικά με την ικανότητά σου να περιορίσεις τη ζάχαρη ή να ολοκληρώσεις το δίαθλο; "Κάποιες παγιωμένες ψυχολογικές συνήθειες σπάνε δύσκολα", αναφέρει η Gabana. "Αυτή είναι μία από τις πιο ύπουλες προκλήσεις: Πώς να αποκτήσεις μεγαλύτερη επίγνωση των σκέψεων που κάνεις και του τρόπου με τον οποίο επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τα συναισθήματα και τις αλληλεπιδράσεις σου".

Τα άτομα με τη μεγαλύτερη επιμονή κυνηγούν έναν στόχο όχι επειδή πιστεύουν ότι μπορούν να τον πετύχουν, αλλά για να αποδείξουν ότι μπορούν. Επομένως, φρόντισε ο εσωτερικός διάλογος να εναρμονίζεται με τους στόχους που έχεις σημειώσει. Αντικατάστησε σκέψεις όπως "δεν έχω ισχυρή θέληση" ή "είμαι άθλιος δρομέας" με σκέψεις όπως "έχω περισσότερη δύναμη από όσο πιστεύω". Καθώς διαγράφεις τους στόχους από τη λίστα σου, η διαδικασία θα γίνεται πιο εύκολη.

Ας πούμε ότι σε τρομοκρατεί η ιδέα της μεγάλης διαδρομής που έχεις προγραμματίσει για το Σαββατοκύριακο. Για να διατηρήσεις προσηλωμένο στον στόχο τον πρόσθιο φλοιό του μέσου προσαγωγίου όταν τείνει να εκτροχιαστεί, φαντάσου τον εαυτό σου να ολοκληρώνει με άνεση τη δραστηριότητα. Έρευνες έχουν δείξει ότι αυτό μπορεί να σε βοηθήσει να προετοιμαστείς πνευματικά για τη δραστηριότητα και να τονώσεις την αυτοπεποίθησή σου, διευκολύνοντας τη διαδικασία του να βγεις έξω και να τα καταφέρεις.

Το πιθανότερο είναι να μην είναι τόσο δύσκολο όσο πίστευες. Αλλά ακόμα και αν είναι, εσύ τα κατάφερες όπως και να έχει. Αυτό είναι πρόοδος.