Βρες τον ρυθμό και συνέχισε

Μπορεί να σου φαίνεται σχεδόν μαγικό να βυθιστείς σε μια δραστηριότητα (π.χ. να καταβροχθίσεις ένα βιβλίο ή να καβαλήσεις ένα κύμα) σε τέτοιο βαθμό που να ξεχάσεις τις ατελείωτες εκκρεμότητες, τις καθημερινές έγνοιες ή ακόμα και το τηλέφωνό σου. Όμως, στην πραγματικότητα βιώνεις μια αληθινή ψυχολογική κατάσταση: τη ροή. Μάλιστα, αυτό είναι το μυστικό για να πάρεις φόρα και να σημειώσεις ουσιαστική πρόοδο στις δεξιότητες, στις αθλητικές επιδόσεις και σχεδόν σε οτιδήποτε απαιτεί συγκέντρωση.

Ροή σημαίνει να βρίσκεσαι σε απόλυτη αρμονία με αυτό που κάνεις. "Μπορεί να οριστεί ως η πλήρης απορρόφηση στην παρούσα στιγμή", εξηγεί η Morgan Levy, PhD, αδειοδοτημένη ψυχολόγος στο Μπόκα Ράτον της Φλόριντα, που ειδικεύεται στο στρες, στο άγχος και στην επαγγελματική εξουθένωση. "Κατά κάποιον τρόπο, το άτομο αισθάνεται ότι οι πράξεις του γίνονται ένα με την αυτοεπίγνωσή του". Οι περισσότεροι από εμάς λειτουργούμε συνήθως με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο, όπως επισημαίνει.

Θα μπορούσες να παρομοιάσεις το μυαλό σου με ένα λάπτοπ ή ένα τηλέφωνο. Συνήθως, έχεις πολλές καρτέλες ή εφαρμογές ανοιχτές ταυτόχρονα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ταχύτητα της συσκευής σου, όπως εξηγεί ο Randy Paterson, PhD, ψυχολόγος στο Βανκούβερ και συγγραφέας του βιβλίου How to Be Miserable in Your Twenties. Αντιθέτως, στην κατάσταση ροής, η συσκευή σου χρησιμοποιεί πολύ μεγαλύτερο μέρος των δυνατοτήτων της για να εκτελέσει μία μόνο εφαρμογή υψηλών απαιτήσεων, ώστε να λειτουργεί άψογα.

Οι ειδικοί θεωρούν ότι, με λίγη προσπάθεια, η επίτευξη της κατάστασης ροής μπορεί να είναι μια εκούσια, αλλά και συχνή εμπειρία. Επίσης, μπορεί να δώσει ροή και στην πρόοδό σου.

Ο ψυχολόγος Mihaly Csikszentmihalyi επινόησε την έννοια της ροής το 1990 και τη θεωρούσε ως μια βέλτιστη εμπειρία ζωής. Όταν έχεις ροή, κατά κάποιον τρόπο εξαντλείς τα όριά σου κάνοντας κάτι που σε δυσκολεύει, αλλά και σου προσφέρει τεράστια ικανοποίηση και σε ευχαριστεί ταυτόχρονα. Όπως έλεγε ο ίδιος, νιώθεις ότι έχεις δύναμη, είσαι σε εγρήγορση, μπορείς να ελέγξεις τα πράγματα εύκολα, δεν νιώθεις ανασφάλεια και οι ικανότητές σου φτάνουν στο αποκορύφωμά τους. Τα προβλήματα φαίνονται να εξαφανίζονται.

Άλλοι σπουδαίοι ψυχολόγοι, όπως ο Martin Seligman, θεωρούν ότι οι καταστάσεις ροής είναι πολύ σημαντικές για να βιώσεις τη βαθιά και αληθινή ευτυχία. Όταν μπαίνεις σε κατάσταση ροής, όχι μόνο νιώθεις όμορφα, αλλά δημιουργείς και τις προϋποθέσεις για να έχεις μεγαλύτερη αίσθηση ηρεμίας, ικανοποίησης και επιτυχίας μετά. (Αξίζει να απολαύσεις αυτήν την ευδαιμονία μετά την κατάσταση της ροής, όπως λέει ο Paterson, καθώς μπορεί να σε βοηθήσει να εστιάσεις σε αυτό που μόλις έκανες αντί να προχωρήσεις βιαστικά στο επόμενο βήμα.)

Αυτό οφείλεται σε βιολογικούς λόγους. "Όταν βρίσκεσαι σε κατάσταση ροής, ο εγκέφαλος απελευθερώνει νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη, που σε κάνουν να νιώθεις όμορφα", εξηγεί η Levy. Γι' αυτό, όταν βιώνεις τακτικά μια τέτοια εμπειρία, μπορείς να αποκομίσεις τεράστια οφέλη για την ψυχική υγεία σου, αλλά και να βελτιώσεις την παραγωγικότητά σου.

Όπως έχουν αποκαλύψει σχετικές έρευνες, οι εμπειρίες ροής των αθλητών συνδέονται άμεσα με τις κορυφαίες επιδόσεις τους. "Από άποψη αθλητικής ψυχολογίας, ροή σημαίνει απόλυτη αρμονία σώματος και πνεύματος", αναφέρει ο Joel Fish, PhD, διευθυντής του Center for Sport Psychology στη Φιλαδέλφεια. Μπορεί να σου δώσει την απαραίτητη δυναμική για να τα πας τέλεια στο WOD σου, να σαρώσεις το γήπεδο ποδοσφαίρου ή, για παράδειγμα, να προσηλωθείς στον στόχο σου να τρως περισσότερους υγιεινούς υδατάνθρακες.

Σύμφωνα με μελέτες, οι τακτικές εμπειρίες ροής συνδέονται επίσης με τη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Ο λόγος είναι ότι οι δραστηριότητες που σε βάζουν σε κατάσταση ροής σού προσφέρουν συνήθως ικανοποίηση, ενώ κάνοντάς τις βελτιώνεσαι ακόμα περισσότερο σε αυτές. "Τα άτομα που μπαίνουν τακτικά σε αυτήν την κατάσταση βελτιώνουν τις δεξιότητές τους, με αποτέλεσμα να έχουν κατά πάσα πιθανότητα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση", αναφέρει η Levy.

Όταν όλα αυτά τα θετικά στοιχεία συνδυάζονται, νιώθεις ότι έχεις τα απαραίτητα εφόδια για να κυνηγήσεις τον στόχο σου με αποφασιστικότητα και ενθουσιασμό.

Κατά πάσα πιθανότητα, έχεις βρεθεί αρκετές φορές σε κατάσταση ροής συμπτωματικά, χωρίς να το επιδιώξεις ή ακόμα και χωρίς να το συνειδητοποιήσεις. (Αν έχει τύχει ποτέ να τα δώσεις όλα για να τελειώσεις ένα παζλ σε λίγες ώρες, σου αναγνωρίζουμε ότι το ΄χεις με τη ροή.)

Συχνά, αυτό συμβαίνει αυθόρμητα. Όμως, για να μπεις σε κατάσταση ροής εκούσια, ακολούθησε αυτά τα βήματα.

Οι κατάλληλες συνθήκες για να μπεις σε κατάσταση ροής με τα χίλια είναι να κάνεις ένα πράγμα που σου αρέσει πολύ και είναι λίγο απαιτητικό, χωρίς όμως να σε δυσκολεύει τόσο που να σε κάνει να αγανακτήσεις, με αποτέλεσμα να σου κόψει τη φόρα απότομα. Αυτή η δραστηριότητα πρέπει να σου δίνει κάποιο σαφές και άμεσο ερέθισμα που να σε κάνει να θέλεις να συνεχίσεις. Συνήθως, αυτό το ερέθισμα είναι απλώς να νιώθεις καλά με αυτό που κάνεις, όπως λέει η Levy.

Τα σπορ είναι ιδανικά για να μπεις σε κατάσταση ροής. Ειδικά εκείνα που απαιτούν την προσοχή σου, όπως αναρρίχηση, γιόγκα, σέρφινγκ ή σκι, είναι ό,τι πρέπει, επειδή "ζεις τη στιγμή χωρίς να σκέφτεσαι το παρελθόν ή το μέλλον", αναφέρει ο Fish. Αυτή η συγκέντρωση μπορεί να σου δώσει μεγαλύτερη δυναμική κάθε φορά που κατακτάς μια κορυφή ή καβαλάς ένα κύμα.

Όμως, για να είμαστε ειλικρινείς, μπορείς να μπεις σε κατάσταση ροής κάνοντας οποιαδήποτε δραστηριότητα που σε απορροφά σε τέτοιο βαθμό, ώστε να ξεχνάς προσωρινά όλα τα άλλα και να χάνεις την αίσθηση του χρόνου. "Το πλύσιμο των πιάτων, η τακτοποίηση των ρούχων, το σκάκι, ο χορός, το καθάρισμα του αυτοκινήτου και το γράψιμο είναι μερικά παραδείγματα", αναφέρει η Levy. Το σημαντικό στις ανιαρές δραστηριότητες, όπως οι δουλειές του σπιτιού, είναι να διατηρείς την επίγνωσή σου αντί να μπαίνεις στον αυτόματο πιλότο και να αφήνεις τις σκέψεις σου να τρέχουν ανεξέλεγκτες. "Όταν πλένεις τα πιάτα, προσπάθησε να εστιάσεις στην όψη των πιάτων, στην αίσθησή τους στα χέρια σου ή στον ήχο του τρεχούμενου νερού", εξηγεί. (Με αυτήν την τελευταία συμβουλή, θα πετύχεις μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια, καθώς θα βελτιώσεις και την ενσυνειδητότητά σου.)

Όταν βάζεις στο πρόγραμμά σου μια δραστηριότητα που ξέρεις ότι σε βοηθά να μπεις σε κατάσταση ροής, οι πιθανότητες να τα καταφέρεις είναι περισσότερες. "Άρχισε με μικρά βήματα", συμβουλεύει η Levy. "Μπορείς να ορίσεις μια υπενθύμιση στο τηλέφωνό σου για να αφιερώνεις ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, έστω και πέντε λεπτά, σε αυτήν τη δραστηριότητα καθημερινά". Δεν υπάρχει ιδανική ώρα, αλλά προσπαθώντας να παραμείνεις στο ίδιο χρονικό πλαίσιο κάθε μέρα, γίνεσαι πιο συνεπής, με αποτέλεσμα η ροή να έρχεται πιο φυσικά, όπως επισημαίνει. Και η συνέπεια μπορεί να είναι ακόμα πιο σημαντική για την πρόοδό σου από ό,τι η ένταση της προσπάθειάς σου.

Για να μπεις σε κατάσταση ροής, χρειάζεται συγκέντρωση, όπως θα φαντάζεσαι. Γι' αυτό, βρες έναν ήσυχο χώρο, απενεργοποίησε το τηλέφωνό σου (ή βάλ' το στη λειτουργία "Μην ενοχλείτε") και προετοιμάσου κατάλληλα για να ξεκινήσεις. Αυτό το βήμα είναι πολύ σημαντικό για να μπορέσεις να συγκεντρωθείς, αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα. Κάνοντας τις απαραίτητες προετοιμασίες και, κατ' επέκταση, δημιουργώντας μια ιεροτελεστία, μπορείς να βοηθήσεις το μυαλό σου να μπει σε κατάσταση ροής, όπως λέει ο Paterson. Ίσως να ακούς πάντα το ίδιο τραγούδι καθώς φοράς τα ρούχα γυμναστικής ή ίσως να ακουμπάς όλα τα χρώματα και τα πινέλα σου στην ίδια επιφάνεια εργασίας πριν αγγίξεις τον καμβά.

Αν δεν αρκεί να απομακρύνεις τους εξωτερικούς περισπασμούς για να συγκεντρωθείς σε αυτό που κάνεις, δοκίμασε μια μεταβατική δραστηριότητα που θα κατευνάσει τη φλυαρία του μυαλού σου. Για αρχή, μπορείς να κάνεις έναν σύντομο περίπατο περισυλλογής, εστιάζοντας σε ό,τι βλέπεις, ακούς, μυρίζεις και αισθάνεσαι γύρω σου, όπως προτείνει η Kelley Kitley, αδειοδοτημένη κλινική κοινωνική λειτουργός και ψυχοθεραπεύτρια στο Σικάγο. Σου δίνει τη σωστή κατεύθυνση πριν ξεκινήσεις τη δραστηριότητα, ενώ μπορεί να σε βοηθήσει να αποκτήσεις μεγαλύτερη επίγνωση του άμεσου περιβάλλοντός σου, όπως λέει, για να συγκεντρωθείς στο εδώ και στο τώρα.

Ακόμα και αν κάνεις όλες τις απαραίτητες προετοιμασίες για να μπεις σε κατάσταση ροής, κάποιες φορές ίσως να μην τα καταφέρεις (αυτά έχει η ζωή…). Γι' αυτό, δες τη ροή σαν έναν φίλο που κάλεσες στο πάρτι σου και όχι σαν τον επίτιμο καλεσμένο. Με άλλα λόγια, είναι ευπρόσδεκτη αλλά όχι και απαραίτητη. "Δεν μπορείς να σκέφτεσαι όλη την ώρα αν είσαι σε κατάσταση ροής, επειδή το νόημα της ροής είναι να μην σκέφτεσαι την αντίδρασή σου", εξηγεί ο Paterson. Αν ανησυχείς υπερβολικά, σπαταλάς πνευματική ενέργεια που θα έπρεπε να αφιερώνεις στη ροή σου.

Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά, πήγαινε για τρέξιμο, σκάψε τον κήπο ή γράψε στο ημερολόγιό σου. Όλα τα άλλα θα έρθουν από μόνα τους. Όταν εξοικειωθείς με την κατάσταση ροής, τίποτα δεν θα μπορεί να σε σταματήσει.